PASLANMAZ ÇELİK NEDİR ?
Paslanmaz çelik, %10,5 ve üzeri oranda krom ve %1,2 ve altında karbon içeren ve bunun sonucu olarak korozyona karşı dayanıklılık sağlayan, kendini onaran bir yüzey tabakası (passive layer) oluşturan demir alaşımıdır.
PASLANMAZ ÇELİĞİN TARİHÇESİ
Paslanmaz çelik, 1900’lü yılların başında Birinci Dünya Savaşı’ndan önce Avrupalı çelik üreticilerinin bireysel ve müşterek çalışmaları sonucu icad edilmiş ve 1912 yılında patent altına alınmıştır. Günümüze kadar çok çeşitli aşamalardan geçerek geniş bir sahada kullanımı sağlanmış, endüstriye ve günlük yaşama büyük kolaylık ve ekonomik katkı sağlamıştır. Özellikle hijyen gerektiren ürün ve tesislerin yapımında kullanılmaktadır. Bugün önemli bir yaşam kültürü konumuna giren paslanmaz çeliğin gittikçe artan kullanımı, kalite ve ekonomik değerlerin göstergesidir.
PASLANMAZ ÇELİĞİN TÜRLERİ VE KALİTELERİ
1912 yılında V2A (bugünkü Cr 18 Ni 8) ve V4A (bugünkü Cr 20 Ni 10 Mo 2) olarak iki kalite şeklinde patent altına alınması ile başlayan serüveni, bugün 120’den fazla kalite çeşitleri ile çok geniş bir kullanım alanına erişmiştir. Genelde ferritik, austenitik (östenitik), martensitik ve duplex olarak gruplandırılmaktadır.
Her gruptaki kalitelerin iç yapı özellikleri ve kristal yapıları farklı olup, dayanıklılık özellikleri ayrı sahalara göredir. Kaliteler, kullanılacakları sahalarda istenilen dayanıklılık özelliklerine göre seçilmelidirler.
PASLANMAZ ÇELİK ÖZELLİKLERİ
Paslanmaz çelikler, kullanılacakları ortamlara dayanıklılık taleplerinin daha başka ucuz metal veya maddelerle karşılanamayacağı hallerde, elzem olan ve güvenle kullanılan bir materyaldir. Ayrıca hava, su, sıvı ve diğer kimyasallar, gıda ve içecek endüstrisinin hijyenik gereklerini yerine getirebilecek nitelik ve niceliklere sahip özellikleri taşımaktadırlar.
Paslanmaz çeliğin temel özellikleri:
• Korozyona dayanıklılık,
• Estetik çekicilik,
• Isıya dayanıklılık,
• Düşük yaşam döngüsü maliyeti (Life Cycle Cost / LCC)
• Tamamen geri dönüşümlü
• Biyolojik olarak nötr
• Üretim ve temizlik kolaylığı
• Ağırlık / dayanıklılık oranı
PASLANMAZ ÇELİK KULLANIM ALANLARI TABLOSU
|
ASTM KOD |
ÖZELLİKLER |
KULLANIM ALANI |
|
304 |
Paslanmaz çeliğin temel çeşididir. 400 °C’ye kadar yüksek oksidasyon sağlar. Mekanik direnç ve sürtünme mukavemeti çok iyidir. |
Mutfak eşyaları, evyeler, ev aletleri, endüstriyel mutfaklar, kimya ve petro kimya sektörü, gıda sektörü, otomotiv sanayi, eşanjör ve boyler üretimi. |
|
304L |
304 Kalite paslanmaz çeliğin düşük karbonlu versiyonudur. |
Kağıt sanayi, süthane ekipmanları, sabun sanayi, deri sanayi, kimya endüstrisi, petrol endüstrisi, kazan yapımı, ısı değiştiriciler. |
|
321 |
Bünyesindeki Titan ilavesi ile korozyona karşı mukavemeti arttırılmıştır. Yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır. |
Rezistanslar, egzost boruları, havacılık endüstrisi, bira fabrikaları, kimya endüstrisi. |
|
316 |
600°C’a kadar sıcaklıklara dayanıklıdır. Mekaniksel kopma ve büzülme mukavameti oldukça iyidir. Bünyesindeki molibdenden dolayı oksidasyon ve asitlere dayanıklıdır. |
Kimya, petro kimya endüstrisi, buhar kazanları, ısıya mukavim eşanjörler, çeşitli kazan uygulamaları. |
|
316L |
316 Kalite paslanmaz çeliğin düşük karbonlu versiyonudur. 400°C’a kadar sıcaklıklara dayanıklıdır. |
Kimya, petro kimya endüstrisi, kağıt endüstrisi, nükleer mühendislik, süthane ekipmanları. |
|
316Ti |
316 Kalite paslanmaz çeliğin Titanyumlu versiyonudur. Yüksek sıcaklık ve oksidasyon mukavemetine sahiptir. |
Kimya, petro kimya endüstrisi, pompa ve kompresör parçaları, kazanlar, fırınlar ve ısı değiştiriciler. |
|
309S |
1050 °C’a kadar sıcaklıklarda oksidasyon mukavemeti yüksektir. |
Yüksek sıcaklığa dayanıklı ekipmanların ve parçaların üretiminde. |
|
310 |
1100 °C’a kadar sıcaklıklarda oksidasyon mukavemeti yüksektir. |
Fırın parçaları ve yüksek sıcaklıklara dayanıklı ekipmanlar, kimya, petro kimya endüstrisi. |
|
310S |
1100 °C’a kadar sıcaklıklarda oksidasyon mukavemeti yüksektir. |
Fırın parçaları ve yüksek sıcaklıklara dayanımlı
|
|
KODPASLANMAZ ÇELİK YÜZEY STANDARTLARI TABLOSU |
AÇIKLAMA |
||
|
ASTM |
EN |
DIN |
|
|
1 |
1D |
c2/lla |
Sıcak Çekilmiş, Tavlanmış Mat, Yüzey. |
|
2D |
2D |
h/lllb |
Soğuk Çekilmiş, Tavlanmış Mat, Yüzey. |
|
2B |
2B |
n/llc |
Soğuk Çekilmiş, Tavlanmış Mat, Yüzey, Temizlenerek Hafifce Parlatılmış. |
|
3 |
2G |
o/IV |
Soğuk Çekilmiş, Tavlanmış Mat Yüzey, Satine İşlemi Uygulanmış ( Kaba) |
|
4 |
2J |
p/V |
Soğuk Çekilmiş, Tavlanmış Mat, Yüzey, Satine İşlemi Uygulanmış ( ince) |
|
BA |
BA |
m/lld |
Soğuk Çekilmiş, Tavlanmış Parlak Yüzey |
|
|
HL |
|
Scotch Brite Fırçalanmış Yüzey. |
,
PASLANMAZ ÇELİK STANDARTLAR VE KİMYASAL DEĞERLER TABLOSU
